70’lerden günümüze 40 senelik kariyerinde bedeninin sınırlarını zihnin imkanlarıyla zorlayan, sanatı adeta yaşayan ve bizce sanat tarihinin en cesur sanatçılarından biridir.
Sanatçıyı anlatan ve oldukça etkili bir yapıt olan “Marina Abramoviç: Sanatçı Aramızda” filmi Sundance, San Francisco, Atina ve Valladolid gibi saygın festivallere katılmış, Berlin ve Saraybosna’da seyirci ödülü kazanmıştır (Bu filmi izlemenizi şiddetle tavsiye ediyoruz).
1946 doğumlu Marina’nın ebeveynleri II. Dünya Savaşı sırasında faşistlere karşı mücadele vermiş olan partizanlardır, hatta Babası Vojo harpten sonra milli kahraman ilan edilmiştir. Babanın aileyi terk etmesini müteakip annesi Danica 60’lı yılların ortalarında Belgrad’daki Devrim ve Sanat Müzesi’nin müdürlüğünü yapmaya başlamıştır, fakat eve hakim olan disiplin azalmamış ve Marina’ya oldukça baskı uygulanmıştır; hatta eve en geç saat 10’da dönme kuralı konmuştur. Sanatçı, annesinden sevgi görememiştir ve bunu da kendisi dile getirmiştir.
1965-70 yılları arasında Yugoslav başkentinin Güzel Sanatlar Akademisinde eğitim görmüş olan sanatçı, o yıllarda yaşadığı durumu bir çılgınlık olarak hatırlamaktadır ve kendini kesme, kırbaçlama, hatta yanarak ölme tehlikesiyle karşı karşıya kalma gibi olayların kesinlikle gece saat onda, eve kapanmadan önce yaşandığını söyler. Her şeye rağmen, zaman içinde hareketsizlik, sessizlik ve dayanıklılık konusunda da uç noktalara varacak olan sanatsal deneylerinde Marina aldığı sıkı eğitimin katkısını asla inkar etmemiştir ve isyankarlığıyla birleştiğinde enerjisinin nelere aracı olduğunu günümüzde bile ispatlamaya devam etmektedir.
Marina ve Ulay
Marina Amsterdam’a taşındıktan sonra 1976 yılında tanıştığı, sanat adı Ulay olan Alman sanatçı Uwe Laysiepen ile ego ve sanatçı kimliğini sorgulama yönünde ortak çalışmalar yürütmeye başladılar. Birlikte bir sürü eser sergilemeye başladılar ve aralarındaki etkileşim aşka dönüştü. Bir kapı girişinde karşılıklı çırılçıplak durarak aralarından geçmek zorunda kalan sanatseverleri sınadılar, gözlemlediler. Birbirlerine doğru hızlıca koşarak çarpıştılar; ağızlarını birbirine yapıştırıp nefeslerini içlerine çektiler, ta ki bayılana kadar. Nightsea Crossing performanslarında; Uzun bir masanın iki ucunda oturan çift hiçbir hareket yapmadan sadece birbirlerine bakarak oturdular. Breathing In/Breathing Out performanslarında Ulay ve Marina oksijensiz kalana dek birbirlerinin nefeslerini içlerine çektiler. Birbirlerine duydukları aşkı sanat performanslarına da taşıyan ikili sıradışı performanslarına bir yenisini daha eklemiş oldular. İkisi de nefessiz kalıp bayılana dek devam eden performans 17 dakika sürebildi.
Birlikte bir sürü performans sergiledikten sonra son performansları Great Wall’u gerçekleştirdiler. Birlikte Çin Seddi’nin iki ayrı ucundan birbirlerine doğru yürümeye karar verdiler. Aslında bu performansın sonunda ortada buluştuklarında evlenmeyi planlamışlardır, fakat Ulay’ın Marina’yı aldatması sonucu eserin sonunda hüzünlü bir ayrılık yaşanmıştır.
Rhythm-0
Bu performansında da Marina bir sandalyede sakin sakin oturmakta. Yanındaki masanın üzerinde ise şarap, parfüm, bıçak, kuş tüyü, jilet, gül, mermi, tabanca, testere, kibrit, kamçı gibi zarar verebilecek malzemeler yer alıyor. Buraya kadar her şey yolunda. Masanın üzerindeki notta ise izleyicilerin bu nesneleri kullanarak Marina’ya istediklerini yapabilecekleri yazıyor. Oldukça tehlikeli olan bu performansın sonunda sanatçı oldukça zor durumda kalmış ve performansı bitirmiştir.
The Artist Is Present
Ulay ile yıllar önce gerçekleştirdiği Nightsea Crossing performansının bir başka boyutu olan performansta Marina’ya bu sefer ziyaretçiler eşlik etti. MoMA’da her gün 8 saat Cuma günleri ise müze 10 saat açık olduğu için 10 saat oturan sanatçı hareketsiz şekilde karşısına oturan kişilerle sadece gözleriyle iletişim kurmuştur. Karşısına oturan kişi kapana sıkışmıştır, kaçacak bir yeri kalmamıştır ve doğrudan sanatçının gözlerine bakmak zorunda kalmıştır. Performans sırasında Ulay gelip Marina’nın karşısına oturmuştur.
Balkan Baroque
Bizce sanatçının en etkili eserlerinden biri Balkan Baroque‘dir. Sanatçı performansını bodrum katında kanlı hayvan kemikleri üzerinde oturarak gerçekleştirmiştir. O dönemde hiçbir sanatçı bodrum katında performans sergilemek istemese de Marina özellikle bodrum katını istemiştir ne var ki o kokuya başka bir yerde kimse dayanamayabilirdi. Elinde bir bez ve kova su ile bu kemikleri temizlemeye ve etlerden arındırmaya çalışıyordu. Zamanla ısınan bodrum katında tam dört gün geçirdi. Tahmin edilemeyecek bir kokunun içerisinde Balkan Savaşı ve diğer tüm savaşları lanetlemiş ve tepkisini göstermiştir.
Kaynak: www.wannart.com
